ઉરાંગ ઉટાંગ

ઉરાંગ ઉટાંગ (Orangutan)

               ઉરાંગ ઉટાંગ  (ઓરંગ-ઉતાન, ઓરંગુતાંગ અથવા ઓરંગ-ઉતાંગ પણ કહે છે) એ ગ્રેટ  એપ (પૂછડી વગરના વાનર) ની ત્રણ અસ્તિત્વમાં રહેલી પ્રજાતિઓ છે, જે ઇન્ડોનેશિયા અને મલેશિયાની મૂળ નિવાસી છે. ઉરાંગ ઉટાંગ હાલમાં ફક્ત બોર્નીયો અને સુમાત્રાના વરસાદી જંગલોમાં જ જોવા મળે છે. પોંગો જાતિમાં વર્ગીકૃત, ઉરાંગ ઉટાંગ મૂળમાં એક પ્રજાતિ માનવામાં આવતાં હતાં. 1996 થી, તેઓ બે જાતિઓમાં વહેંચાયેલા: બોર્નીઅન ઉરાંગ ઉટાંગ અને સુમાત્રા ઉરાંગ ઉટાંગ. નવેમ્બર 2017 માં ત્રીજી પ્રજાતિની ઓળખ થઈ હતી જેને  તપાનુલી ઉરાંગ ઉટાંગ કહે છે.

           ઉરાંગ ઉટાંગ વિષે લોકો ખાસ જાણતાં નથી. આપણે ચિમ્પાન્ઝી અને ગોરીલા વિષે ઘણું જાણીએ છીએ. ૧૫ મિલિયન વર્ષ થી આખા એશિયા સાઉથ ઈસ્ટ એશિયાથી ચીન સુધી એક સમયે ફેલાયેલા અને જંગલોમાં મુક્ત રીતે વિહરતી આ લુપ્ત થતી જાતી હવે ખાલી ઈન્ડોનેશિયાના બોર્નીયોના જંગલોમાં અસ્તિત્વ માટે સંધર્ષ કરી રહી છે.

      ઉરાંગ ઉટાંગ એ ગ્રેટ એપનો  સૌથી આર્બોરીયલ (વૃક્ષ પર રહેનાર) છે અને તેમનો મોટાભાગનો સમય ઝાડમાં વિતાવે છે. તેમના વાળ લાલ રંગના હોય છે, તેના બદલે બ્રાઉન અથવા કાળા વાળ પણ હોય છે. ચિમ્પાન્ઝી અને ગોરિલાઓ જેવા છે. નર અને માદા કદ અને દેખાવમાં ભિન્ન છે. પ્રખ્યાત પુખ્ત વયના પુરુષોમાં ગાલના વિશિષ્ટ પેડ્સ હોય છે અને લાંબી કોલ આવે છે જે સ્ત્રીને આકર્ષિત કરે છે અને હરીફોને ડરાવે છે. નાના પુરુષોમાં આ લાક્ષણિકતાઓ હોતી નથી અને પુખ્ત વયની સ્ત્રીઓની જેમ દેખાય છે. ઉરાંગ ઉટાંગ એ ગ્રેટ  એપની સૌથી અટુલી પ્રજાતિ  છે, જેમાં સામાજિક બંધનો મુખ્યત્વે માતા અને તેમના આશ્રિત સંતાનો વચ્ચે થાય છે, જેઓ પ્રથમ બે વર્ષ સાથે રહે છે. ઉરાંગ ઉટાંગના આહારમાં ફળ એ સૌથી મહત્વપૂર્ણ ઘટક છે; જો કે, તેઓ વનસ્પતિ, છાલ, મધ, જંતુઓ અને પક્ષીઓના  ઇંડા પણ ખાય છે. તેઓ જંગલમાં  અને કેદ અવસ્થામાં  30 વર્ષથી વધુ જીવી શકે છે.

      આદિકાળથી સૌથી વધુ હોશિયાર પ્રજાતિમાં  ઉરાંગ ઉટાંગનો સમાવેશ થાય છે; તેઓ વિવિધ વ્યવહારદક્ષ સાધનોનો ઉપયોગ કરે છે અને દરરોજ રાત્રે નવા વૃક્ષ પર ડાંખળાં અને પર્ણસમૂહમાંથી સૂવાના માળખાં બનાવે છે તથા  પથારી બનાવી સૂઈ જવાનું વર્તન જોવા તેઓમાં મળે છે. ઉરાંગ ઉટાંગ વૃક્ષ ઉપર ઊંચે લગભગ ૧૦૦ ફીટ ઊચે માળો બનાવે છે. વરસાદ પડે ત્યારે ઝાડની ડાંખળીઓ તોડી છત્રી બનાવી હોય તેમ માથે રાખીને પણ ફરતા હોય કે બેઠાં હોય છે.

          ઉરાંગ ઉટાંગના સંશોધક બિરુતા ગાલ્ડિકાસ (Birutė Galdikas) ઉરાંગ ઉટાંગ વિશે એક પુસ્તક પ્રસ્તુત કરી રહ્યા છે.

- ડો.જીજ્ઞેશ વેગડ