માનસિક મંદતા

માનસિક મંદતા

માનસિક મંદતા શું છે?

               તે બૌદ્ધિક કામના સ્તર તરીકે વ્યાખ્યાયિત ( પ્રમાણભૂત પરિક્ષણો દ્વારા માપવામાં આવેલ ) કરવામાં આવેલ સરેરાશ અને નોંધપાત્ર મર્યાદાઓ સાથેનો દૈનિક કુશળતા આંક છે. (અનુકૂલનશીલ)

માનસિક મંદતાનું વર્ણન

• 1990માં 'રોગ નિયંત્રણ અને નિવારણ કેન્દ્રો' મુજબ, સામાન્ય વસ્તીના 2.5 થી 3 ટકા વસ્તીમાં માનસિક મંદતા રહેલી છે. માનસિક મંદતા બાળપણમાં શરૂ થાય અથવા 18 વર્ષની વય પહેલાં કિશોરાવસ્થામાં જોવા મળે છે.
• તે પુખ્તવય સુધી ટકી રહે છે. બૌદ્ધિક સ્તરની કામગીરી નિયત પરિક્ષણો દ્વારા વ્યાખ્યાયિત થાય છે( વેસ્ચેસ્લર-ઈન્ટેલિજન્સ સ્કેલ્સ ) કે જેનાથી માનસિક વયની દ્રષ્ટિએ કારણ ક્ષમતા માપી શકાય છે. (બુદ્ધિ - આંક અથવા IQ). માનસિક મંદતાનું જો નિદાન કરવામાં આવે તો તે વ્યક્તિગત રીતે બે સરેરાશ અને નોંધપાત્ર મર્યાદાઓ નીચે જ એક બૌદ્ધિક સ્તર વિધેયાત્મક છે અથવા વધુ અનુકૂલનશીલ કૌશલ્ય વિસ્તારો છે.
• માનસિક મંદતા એ 70 થી 75 નીચેના IQ સ્કોર તરીકે વ્યાખ્યાયિત થયેલ છે.
• હસ્તગત કરેલી કુશળતા દૈનિક જીવન માટે જરૂરી કુશળતા છે. આવી કુશળતા સમાવેશ ભાષાના ઉદભવ અને સમજવા માટેની ક્ષમતા ; ઘર વસવાટની કુશળતા; સ્વાસ્થ્ય, સુરક્ષા, લેઝર, સ્વ સંભાળ અને સામાજિક કુશળતાઓ; સમુદાય સ્રોતો, સ્વયં દિશા; વિધેયાત્મક શૈક્ષણિક કુશળતા (વાંચન, લેખન, અને અંકગણિત) અને કાર્ય કુશળતા વગેરેમાં થાય છે.
• સામાન્ય રીતે, મંદબુદ્ધિ બાળકો વિકાસલક્ષી લક્ષ્યો સુધી પહોંચવા સામાન્ય લોકો કરતાં વધુ ચાલતા કે બોલતા હોય છે.
• માનસિક મંદતાના લક્ષણો જન્મ સમયે અથવા બાળપણ પછી દેખાશે. પ્રસ્થાન સમય અક્ષમતાનો શરૂઆતનો સમય શંકાસ્પદ કારણ પર આધાર રાખે છે.
• કેટલાક કિસ્સાઓમાં બાળકની હળવી માનસિક મંદતાનું નિદાન તે શાળામાં પ્રવેશે તે પહેલાં કરવામાં આવે છે.
• આ બાળકોને ખાસ કરીને સામાજિક, સંદેશાવ્યવહાર, અને વિધેયાત્મક શૈક્ષણિક કુશળતાની મુશ્કેલી હોય છે.
• જે બાળકો એક ન્યુરોલોજીકલ અથવા એન્સેફાલીટીસ અથવા મે 'નિન્જાઇટિસની બીમારી હોય છે જે અચાનક જ્ઞાનાત્મક ક્ષતિ અને અનુકૂલનશીલ મુશ્કેલીઓની નિશાનીઓ દર્શાવી શકે છે.

માનસિક મંદતાની શ્રેણીઓ

માનસિક મંદતા માનસિક ઉંમરની ક્ષમતાને આધારે માપી શકાય છે. (બુદ્ધિ - આંક અથવા IQ). માનસિક મંદતાના ચાર અલગ અલગ પ્રમાણ હોય છે : હળવા, મધ્યમ, તીવ્ર, અને ગહન. આ શ્રેણીઓ વ્યક્તિગત કામગીરી સ્તર પર આધારિત છે. 

હળવી માનસિક મંદતા

માનસિક રીતે મંદબુદ્ધિતા ધરાવતી વસ્તીના આશરે 85 ટકા લોકો હળવા પ્રકારની માનસિક મંદતા ધરાવતી મંદબુદ્ધિની શ્રેણીમાં આવે છે. તેમનો બુદ્ધિક્ષમતાનો આંક 50 થી 75ની વચ્ચે છે, અને તેઓને શૈક્ષણિક કુશળતાના છઠ્ઠા સ્તર સુધી અપ ગ્રેડ કરવાની જરૂર છે. તેઓ એકદમ આત્મનિર્ભર છે અને અમુક કિસ્સાઓમાં સમુદાય અને સામાજિક સહકારથી તેઓ સ્વતંત્ર રીતે જીવે છે. 

મધ્યમ માનસિક મંદતા

માનસિક મંદબુદ્ધિતા ધરાવતી વસ્તીના 10 ટકા લોકો સાધારણ મંદબુદ્ધિ ગણવામાં આવે છે. સાધારણ મંદબુદ્ધિ વ્યક્તિઓનો IQ સ્કોર 35થી માંડીને 55 છે. તેઓ સ્વસંભાળની સાથે પોતાના દરેક કામ ખાસ દેખરેખ હેઠળ કરે તે જરૂરી છે. તેઓ ખાસ પ્રત્યાયન કૌશલ્ય બાળપણમાં પ્રાપ્ત કરે છે અને દેખરેખ સાથેના ઘર જેવા માહોલમાં સમુદાયની અંદર સફળતાપૂર્વક કાર્ય કરવા સમર્થ છે. 

ભારે માનસિક મંદતા

માનસિક મંદબુદ્ધિતા ધરાવતી વસ્તીના ફક્ત 1 થી 2 ટકા લોકો ગંભીર મંદબુદ્ધિ તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. ભારે મંદબુદ્ધિ વ્યક્તિઓનો IQ સ્કોર 20 થી 25 વચ્ચે હોય છે. તેઓ યોગ્ય આધાર અને તાલીમ સાથે મૂળભૂત સ્વ સંભાળ અને સંદેશાવ્યવહાર કૌશલ્યનો વિકાસ કરી શકે છે. ઘણી વાર તેમની બૌદ્ધિક મંદતા ન્યુરોલોજીકલ ડિસઓર્ડર કારણે હોય છે. ગંભીર મંદબુદ્ધિઓ માટે ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા માળખા અને યોગ્ય દેખરેખ રાખવાની જરૂર છે.

માનસિક મંદતા કારણો

પ્રેનેટલ કારણો (કારણો જન્મ પહેલાં)

• રંગસૂત્રીય વિકૃતિઓ: ડાઉન સિન્ડ્રોમ, નાજુક એક્સ સિન્ડ્રોમ, પ્રેડર વિલિ સિન્ડ્રોમ, કલિન્ફેલ્ટર સિન્ડ્રોમ.
• એક જનીન વિકૃતિઓ: ગેલેકટોસેમિયા જેવી સહજ ચયાપચય ભૂલો, ફેન્યલ કેટોનુરિયા, હાયપોથાઇરોડીઝમ, મૂકો પોલીસેકારિડોસેસ, તાયનિન્હ સૅશ રોગ.
• ન્યુરો ક્યુટાનિયસ સિન્ડ્રોમ: ટ્યુબરોઅસ સ્કેલેરોસિસ, ન્યુરોપાઈબ્રોમેટોસીસ.
• ડિસ્મોરફિક સિન્ડ્રોમ્સ: લૉરેન્સ મૂન બિએડ્લ સિન્ડ્રોમ
• બ્રેઈન મેલફોરમેશન્સ: માઈક્રોસેફલી, હાઈડ્રોસેફલ્સ, મેયલો મેનિંગોસેલે.

અસામાન્ય માતૃત્વ પર્યાવરણીય પ્રભાવ

• ખામીઓ: આયોડિનની ઉણપ અને ફોલિક એસિડની ઉણપ, ગંભીર કુપોષણ.
• પદાર્થનો સેવન: દારૂ, કોકેઈન નિકોટીન
• નુકસાનકારક રસાયણો: પ્રદુષકો, ભારે ધાતુઓ, હાનિકારક દવાઓ જેવી એક ઉપશામક દવા જે માતા સર્ગભાવસ્થાની શરૂઆતમાં લે તો બાળક વિકલાંગ બને છે, ફેનિટોઈન, વોરફરીન સોડિયમ વગેરે.
• માતૃત્વ ચેપ: રુબેલા, ટોક્સોપ્લાઝ્મોસીસ, સાયટોમેગાલોવાયરસ ચેપ, સિફિલિસ, એચઆઇવી ચેપ.
• કિરણોત્સર્ગ નુકસાન અને આરએચ વિસંવાદિતા
• ગર્ભાવસ્થાની મુશ્કેલીઓ: ગર્ભાવસ્થાને લઈને અતિશય ચિંતા, એન્ટે પારટ્યુમ હેમરેજ, પ્લેસેન્ટલ ડાયફન્કશન.
• માતૃત્વમાં રોગ: ડાયાબિટીસ, હૃદય અને કિડનીના રોગ

ડિલિવરી દરમિયાન

મુશ્કેલ અને / અથવા જટિલ ડિલિવરી, તીવ્ર અકાલીન પરિપકવતા, જન્મ સમયે ખૂબ ઓછું વજન, જન્મ વખતે બેહોશી, બર્થ ટ્રૉમા

• નિયોનેટલ પિરિયડ: સેપ્ટિસેમિઆ, કમળો,હાઈપોગ્લેસિમિયા, નિયોનિટલ ખેંચ આવવી.
• બાલ્યાવસ્થામાં અને બાળપણ: મગજ ચેપ જેમ કે ક્ષય રોગ (ટ્યુબરક્યુલોસિસ), જાપાની એન્સેફાલીટીસ, બેકટેરિયલ મે 'નિન્જાઇટિસ, હેડ ટ્રોમાં, ક્રોનિક લીડ એક્સપોઝર, ગંભીર અને લાંબા સમય સુધી કુપોષણ, ઉત્તેજના હેઠળ કુલ

[નોંધ - શરતો ચોક્કસપણે અથવા સંભવિતપણે રોકી શકાય છે]

માનસિક મંદતા લક્ષણો

• બૌદ્ધિક વિકાસ માટે પૂરી રીતે નિષ્ફળ
• સમયસર રીતે બેઠક, વૉકિંગ, અથવા વાતચીત જેવા વિકાસલક્ષી લક્ષ્યો પૂરા કરવામાં નિષ્ફળ
• બાળક જેવા વર્તનની દ્રઢતા - શક્ય હોય ત્યાં સુધી બોલવાની શૈલીથી દેખાઈ આવે, અથવા સામાજિક નિયમોના સમજણની નિષ્ફળતા અથવા વર્તણૂકનું પરિણામ
• જિજ્ઞાસાનો અભાવ અને સમસ્યાઓના નિરાકરણની મુશ્કેલી
• શીખવાની ક્ષમતામાં ઘટાડો અને તાર્કિક ક્ષમતામાં ઘટાડો
• વસ્તુઓ યાદ રાખવાની સમસ્યા
• એક શૈક્ષણિક શાળા દ્વારા જરૂરી માંગણીઓ સંતોષવા માટે અક્ષમતા

સારવાર

• માનસિક મંદતા સમસ્યાની સારવાર માટે કોઈ "ઇલાજ " રચાયેલ નથી. તેના બદલે ઉપચારનો હેતું સુરક્ષાના જોખમો ઘટાડવાનો (દા.ત. વ્યક્તિગત રીતે ઘરમાં અથવા શાળામાં સલામતી જાળવવા મદદરૂપ થાય છે. ) અને યોગ્ય શિક્ષણ અને સંલગ્ન જીવન કુશળતાનો છે. દરેક વ્યકિતની ચોક્કસ જરૂરિયાતો પૂરતા જ હસ્તક્ષેપો હોવા જોઈએ અને તેમના પરિવારોનો પ્રાથમિક ધ્યેય જે તે વ્યકિતના ચોક્કસ વિકાસનો જ હોવો જોઈએ.
• દવાઓ વિકૃત મનોદશાની સારવાર માટે જરૂરી છે જેવી કે, આક્રમકતા, વર્તનસંબંધી વિકૃતિઓ, સ્વને હાની પહોચાડે તેવી વર્તણૂક, અન્ય વર્તન સમસ્યાઓ, અને ખેંચ આવવી, જે 40% થી 70% કિસ્સાઓમાં જોવા મળે છે.