બરોળ ( SPLEEN )
શરીરમાં બરોળનું સ્થાન
બરોળ શબ્દ પ્રાચીન ગ્રીક σπλήν (splḗn) માંથી આવ્યો છે. બરોળ એ એક અંગ છે, જે વાસ્તવિક રીતે તમામ કરોડરજ્જુમાં જોવા મળે છે.બરોળ એ લાલ રંગની લસિકા ગાંઠ છે. તે મોટી લસિકા ગાંઠની સમાન રચના ધરાવે છે, તે શરીરની સૌથી મોટી લસિકા ગાંઠ તરીકે જાણીતી છે.બરોળ એ ભ્રૂણના મધ્ય ગર્ભ સ્તરમાંથી ઉદભવે છે. તે મુખ્યત્વે બ્લડ ફિલ્ટર (લોહી શિદ્ધિકરણ) તરીકે કાર્ય કરે છે. બરોળને રક્તકણોનું સ્મશાન પણ કહે છે.
લસિકા તંત્ર અને રોગપ્રતિકારક તંત્ર
મનુષ્યમાં બરોળ જાંબુડિયા રંગનો હોય છે અને પેટની ડાબી બાજુની ચતુર્થાંશ હોય છે. તે જઠરની પાશ્વ બાજુએ મેસેન્ટરી સાથે જોડાયેલ છે.
બરોળનો વાસ્તવિક ફોટોગ્રાફ
બરોળ લાલ રક્ત કોશિકાઓ (એરિથ્રોસાઇટ્સ) અને રોગપ્રતિકારક શક્તિમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. તે જૂના લાલ રક્તકણોને દૂર કરે છે અને લોહીનો એક ભંડાર રાખે છે, જે હેમોરહેજિક આંચકો (Hemorrhagic shock) ના કિસ્સામાં મહત્વપૂર્ણ સાબિત થઈ શકે છે, અને આયર્નનું પુન:ઉત્પાદન (Recycles) પણ કરે છે. મોનોન્યુક્લિયર ફાગોસાઇટ સિસ્ટમના ભાગ રૂપે, તે સેન્સેન્ટ લાલ રક્તકણો (એરિથ્રોસાઇટ્સ) માંથી દૂર કરેલા હિમોગ્લોબિનને ચયાપચય આપે છે. હિમોગ્લોબિનનો ગ્લોબિન ભાગ તેના રચનાત્મક એમિનો એસિડ્સમાં બદતર થાય છે, અને હિમ ભાગ બિલીરૂબિનમાં ચયાપચય થાય છે, જે યકૃતમાં દૂર થાય છે.
બરોળ તેના સફેદ પલ્પમાં એન્ટિબોડીઝનું સંશ્લેષણ કરે છે અને લોહી અને લસિકા ગાંઠના પરિભ્રમણ દ્વારા એન્ટિબોડી કોટેડ બેક્ટેરિયા અને એન્ટિબોડી કોટેડ રક્ત કોશિકાઓ દૂર કરે છે. આ મોનોસાઇટ્સ, ઇજાગ્રસ્ત પેશીઓમાં ખસેડ્યા પછી (જેમ કે મ્યોકાર્ડિયલ ઇન્ફાર્ક્શન પછી હૃદય), પેશીઓના ઉપચારને પ્રોત્સાહન આપતી વખતે ડેંડ્રિટિક કોશિકાઓ અને મેક્રોફેજેસમાં ફેરવાય છે. બરોળ એ મોનોન્યુક્લિયર ફાગોસાઇટ સિસ્ટમની પ્રવૃત્તિનું કેન્દ્ર છે અને તે એક વિશાળ લસિકા ગાંઠ માટે સમાન છે, કારણ કે તેની ગેરહાજરીથી અમુક ચેપ લાગવાની સંભાવના છે.
બારોળ વૃદ્ધિનો રોગ
ડૉ.જે.એ.વેગડ
No comments:
Post a Comment