બાળકને સ્પેલીગ લખવામાં તકલીફ પડે છે ?.............ડિસ્ગ્રાફિયાથી પીડિત...

બાળકને સ્પેલીગ લખવામાં તકલીફ પડે છે ? અઘરો શબ્દ કે જોડિયા શબ્દો નથી લખી શકતું બાળક ? તો તે છે ડિસ્ગ્રાફિયાથી પીડિત...

છેલ્લાં બે વર્ષથી કોરોનાના કારણે વિદ્યાર્થીઓ ઓનલાઈન શિક્ષણ મેળવી રહ્યા છે. ઓનલાઈન શિક્ષણ ના કારણે વિદ્યાર્થીઓમાં ખાસ કરીને ધોરણ 1થી 7ના વિદ્યાર્થીઓમાં શીખવાની અસમર્થતા જોવા માં આવી રહી છે. મનોવિજ્ઞાન ભવનના વિદ્યાર્થી જયેશવાળા એ ડો.ધારા આર. દોશીના માર્ગદર્શન માં ગ્રામ્ય અને શહેરી વિસ્તારોમાં 990 બાળકો સાથેની વાતચીત અને તેમના લખાણના નિરીક્ષણ દ્વારા આ તારણ પર પહોંચ્યા છે. ઉપરાંત મનોવિજ્ઞાન ભવનમાં ઘણા વાલીઓ ફરિયાદ કરતા હોય છે કે બાળક ભણવા બેસે ત્યારે તોફાને ચડી જાણીજોઈ ખોટું લખે છે. ખોટું બોલી શબ્દોના ખોટા ઉચ્ચારણ કરે છે. ત્યારે બાળક સાથેની વાતમાં ધ્યાને ચડ્યું કે બાળકને અમુક શબ્દોના ઉચ્ચારણ અને ખાસ ગણિત, વિજ્ઞાન જેવા વિષયોમાં તકલીફ સર્જાય છે.

શું છે શૈક્ષણિક અસમર્થતા?

ઘણી વિવિધ પ્રકારની શૈક્ષણિક અસક્ષમતા હોય છે. જેમાં બાળકને લખવા, વાંચવા, ગણિત સબધી સમસ્યાઓનો સમાવેશ થાય છે. સામાન્ય વાંચન લેખન કે ગણતરી પણ બાળક બહુ મંદ ગતિએ કરે છે અને જો સરખું ન થાય તો ગુસ્સે થઈ આક્રમક બને છે. વિવિધ પ્રકારની અસક્ષમતા વિશે જોઈએ.જેમ કે

9.90 % બાળકોને ડિસલેક્સિયા ઓછાવતા પ્રમાણમાં જોવા મળ્યો

આ શિક્ષણ કે તાલીમને લગતી વિકૃતિ છે જેમાં બાળક ને વાંચવામાં તકલીફ પડે છે અને બાળક વ્યવસ્થિત શબ્દોનું ઉચ્ચારણ કરી શકતું નથી. અહીં બાળક d અને b અથવા ટ, ઠ ડ, ઢ વચ્ચેનો તફાવત સમજી શકતો નથી. તે નવા શબ્દોને બહુ ધીરે શીખે છે અને તત્કાલ ભૂલી જાય છે. વાંચવામાં તકલીફ પડે છે. વાંચતી વખતે બહુ ધીરે વાંચે છે.

6.30% બાળકોને ડિસકેલીક્યુલિયાના લક્ષણો જણાયા

આ એક ગાણિતિક વિકૃતિ છે જેમાં બાળકને સાદા આંકડાઓ અને સાદું ગણિત પણ આવડતું નથી અથવા ખોટું કરે છે. સાવ પાયાની બાબતો પણ ગણિત વિશેની યાદ રહેતી નથી.

દા. ત. મનોવિજ્ઞાન ભવનમાં ઘણા વાલીઓના બાળકોની સમસ્યાઓ માટે ફોન આવતા હોય છે. એક પરિવાર પોતાના બાળકની સમસ્યાઓ લઈને ભવન પર આવેલ. બાળકનું કાઉન્સેલિંગ થઈ રહ્યું છે જે છઠા ધોરણનું બાળક છે આ બાળકને 4 માં 4 ઉમેરવાથી 8 થાય એ કરવામાં અસક્ષમ છે.

18% બાળકોમાં ડિસ્ગ્રાફિયા

આ એક લેખન વિકૃતિ છે. જેમાં બાળક સારી રીતે લખી શકતું નથી. આ વિકૃતિને કારણે બાળકના અક્ષરો ખૂબ ખરાબ થાય છે સાથે સ્પેલીગ લખવામાં પણ તકલીફ પડે છે. આ વિકૃતિમાં બાળક પેન્સિલ કે પેન સરખી રીતે પકડી શકતું નથી.

દા. ત. આઠમા ધોરણનું બાળક ગુજરાતી માધ્યમમાં ભણતો હોવા છતાં સરખું ગુજરાતી લખી શકતો નથી. તેની માતા સાથે વાત થયા પછી ખબર પડી કે જો કોઈ અઘરો શબ્દ કે જોડિયા શબ્દો આવે તો તે લખી ન શકે તેને સરખું ફરી સમજાવવું પડે છે.

શા માટે આ તકલીફ વધી?

ઓનલાઇન અભ્યાસક્રમો વિદ્યાર્થીઓને અલગ લાગે છે. શિક્ષક સાથે મર્યાદિત આંતરક્રિયા સાથે વિદ્યાર્થીઓ કોર્સ સામગ્રી સાથે કનેક્ટ થવામાં અને ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલ બને છે.

જે બાળકો એ તેના શિક્ષકો સાથે શારીરિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયા જ નથી કરી, તેને ધ્યાન કેન્દ્રિત રહેવામાં મુશ્કેલી, પ્રેરણાનો અભાવ અને માથાનો દુખાવો થવો અને કંટાળા નો અનુભવ થવો એ પણ કારણો છે. શિક્ષક બોલે તે સમજી તો શકે પણ તે જે શબ્દ બોલે છે તે કેમ લખવો છે તેની તેને ટેવ હોતી નથી જેના અભાવે તેનામાં લખાણ વિકૃતિ જોવા મળે છે. બીજું વાંચન વિકૃતિમાં તેને ઓનલાઇન શિક્ષણના કારણે બાળકોમાં વાંચન પ્રત્યે અરૂચી જોવા મળે છે દા.ત ઓનલાઇન શિક્ષણમાં બાળકે ઊભા થઇને સમગ્ર વર્ગ સમક્ષ વાંચન કરવાનું નથી હોતું. શિક્ષક આખા વર્ગની વચ્ચે વાચન કરવા માટે બોલાવે વગેરે જેવાં પ્રેરણાત્મક પ્રસંગો પણ શક્ય નથી. ત્રીજું ગાણિતિક વિકૃતિ માં મોટા ભાગ ના બાળકો સામાન્ય સવાલ ના જવાબ પણ આપી શકતા નથી.

ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં તકલીફ 13.50% બાળકો અનુભવે છે

બાળકોને બીજી ધણી બાબત પણ અસર કરે છે. જેમ કે જે બાળકો હજુ સુધી શાળાએ ગયા જ નથી તેવા બાળકો માં એક કરતા વધુ જગ્યાએ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું ઘણું મુશ્કેલ બને છે વળી, વિક્ષેપ કરનારાં પરિબળોની વચ્ચે બાળકની સામેલગીરી પર ઘણું ઓછું ધ્યાન આપવામાં આવે છે. મલ્ટિટાસ્કિંગ (એક કરતાં વધુ પ્રવૃત્તિઓ) કરવા ન ટેવાયેલાં બાળકો માટે સાંભળવું, જવાબો લખવા કે વ્હાઇટ બોર્ડનો ઉપયોગ કરવો અને જે શીખવવામાં આવી રહ્યું હોય, તે સમજવું – આ બધું એકસાથે કરવું મુશ્કેલ બને છે.

બાળકોમાં ADHD

બાળકો માં એટેન્શન ડેફિકટ હાઈપરએક્ટિવિટી ડિસઓર્ડર (ADHD) પણ જોવા મળી રહ્યો છે.. આ ડિસઓર્ડર માં બાળકોમાં જોવા મળતા લક્ષણો માં ધ્યાનની કમી જોવા મળે છે, બાળક શાંત નથી રહી શકતું એટલે કે આવેગશીલ બની જાય છે,સક્રિય વધુ હોય છે. આવા બાળકો પોતાનું ધ્યાન કેન્દ્રિત નથી કરી શકતા ,વારંવાર બોલ્યા કરે છે ,કોઇ એક જગ્યા ઉપર સ્થિર થઈને બેસી નથી શકતાં ,બીજા લોકો ની વાતો માં દખલ કરે છે

કઈ રીતે થઈ શકે ઓળખ?

જ્યારે તમારા બાળકને ભણવામાં કોઈ સમસ્યાઓ સર્જાય જે એની ઉંમરના બાળકો માટે અયોગ્ય હોય ઉપરાંત સામાન્ય બોલી, લખાણ અને અંકોમાં તકલીફ પડે તો તેમને ભણવુ નથી એવું સીધુ માનવું નહિ. તેના કારણો તપાસવા.

ઉપચાર મનોવિજ્ઞાનમાં દરેક નાનીમોટી માનસિક સમસ્યાઓના નિવારણ માટે જૈવિક, મનોવિશ્લેષણ , વાર્તનિક, બોધાત્મક અને માનવતાવાદી આત્મકેંદ્રિત પદ્ધતિથી ઉપચાર દર્શાવેલ છે. ગણિતની સમસ્યાઓ હોય તેમને તેમની ગમતી રમત દ્વારા ઉપચાર આપી શકાય છે. ADHD બાળકોને વુડન ગેમ, મનોવૈજ્ઞાનિક પઝલ દ્વારા કન્ટ્રોલ કરી શકાય છે. વાંચવામાં તકલીફ પડતી હોય તેમને મહાવરા દ્વારા માતાપિતા અને શિક્ષક આ બાબતને દૂર કરી શકે છે. સાથે માતાપિતા અને પરિવારના પ્રેમ અને હૂંફથી પરિવર્તન આવે છે. ગાણિતિક ખામીને બોધાત્મક ઉપચાર દ્વારા દૂર કરી શકાય છે.એટલે કે

• મનોવૈજ્ઞાનિક માર્ગદર્શન
• સતત મૂલ્યાંકન
•  કાઉન્સેલિંગ
• બાળક પર થોડું વધુ ધ્યાન દેવું
• પ્રેરણા પુરી પાડવી
• શિક્ષકે સતત પ્રેરણા પૂરી પાડવી
• માતા પિતાએ ધીરજ થી કામ લેવું